توسعه و گسترش شهرسازی و سایر صنایع وابسته جوامع در حال رشد ملزم به ایجاد زیر ساخت‌ها میباشند . یکی از مهمترین زیر ساخت های مورد نیاز در این جوامع عبارتند از: مخزن آب شرب، مخزن فاضلاب، مخزن پسماند صنعتی، مخزن مواد شیمیائی، مخزن آب شیرین کن، مخازن آب مورد نیاز سیستم خنک کننده صنایع، مخازن بیولوژیک، لاگون های صنایع مختلف، سپتیک و سایر… در این مطلب با اهمیت آب بندی مخازن آب و فاضلاب آشنا می شوید.
،بدلیل مشخصات فنی سازه‌های بتنی، بیشتر این مخازن بتنی ایجاد می شوند. البته چنانچه بتن استفاده شده در ساخت این مخازن در مقابل عوامل مخرب سازه خصوصاً مخرب‌های شیمیایی مقاوم نباشند عمر کوتاهی خواهند داشت، بهره‌برداری را دچار اشکال نموده و هزینه‌های تعمیر و نگهداری زیادی را تحمیل می‌نماید. جدای از هزینه‌های مالی در رفع نواقص آب‌بندی بعضاً بدلیل خارج شدن این تاسیسات از سرویس دهی، خسارات جبران ناپذیری ببار می‌آید.، روش اجرا و قوانین ساخت در جوامع پیشرفته بر اساس آئینامه‌ها تدوین شده کلیه تمهیدات لازم در مراحل ساخت ابنیه و تاسیسات را مشخص نموده است. در این راستا فناوری و روش‌های رفع نقص سازه‌های اجرا شده و در حال بهره‌برداری نیز جداگانه تعریف شده‌اند.
انواع مخازن آب و فاضلاب
اصول طراحی و ساخت مخازن بتنی سطحی یا زیر سطحی
اهمیت آب‌بندی و افزایش طول عمر
رفع نقص در زمان بهره‌برداری مخازن آب
آب بندی مخازن آب و فاضلاب
انواع مخازن آب و فاضلاب
تعیین نوع مخازن و روش اجرای آن بستگی به مشخصات فنی مخزن، میزان حجم آب گیری، جانمایی، نوع کاربری، اقلیم و محیط دارد. انواع متریال مورد استفاده در ساخت مخازن آب عبارتند از:روش سنتی دیوارچینی، پلی اتیلن، ژئوسنتتیک یا ورقه‌ای، انواع فلزات، فایبر گلاس و بتن مسلح
- مخزن آب به روش سنتی و دیوار چینی:
- این روش یکی از بدترین انتخاب‌های ایجاد مخزن آب بوده، زیرا در روش ساخت این نوع مخازن هیچگونه اصول یک پارچگی ساخت مقاطع کف و دیواره رعایت نشده و روش مناسبی برای ایجاد مخزن آب نمی باشد، خصوصا اگر دفن در زمین باشد نفوذ آب محیط پیرامون میتواند به سازه و عایق رطوبتی آسیب جدی وارد نماید. عدم اجرای صحیح کوبش خاک پر کننده پشت دیوارها، فشار استاتیکی آب یا آسیب‌های فیزیکی مانند یخ زدگی سبب ایجاد ترک و حتی شکاف در کف و دیواره شده و این مشکل هیچگاه قابلیت رفع نقص را نخواهد داشت، هزینه های بسیاری را طی دوره های متوالی به بهره بردار تحمیل خواهد کرد و هیچگاه این مخازن آب‌بند صد در صد با عمر طولانی نخواهند شد.
مخازن آب پلی اتیلن:
- با توجه به مشخصات این محصول یا عموماً در اندازه های محدود و ابعاد کوچک ساخته شده و یا اینکه به شکل ورقه‌ای و سفره‌ای در روکش مخازن خاکی استفاده می‌گردند. سهولت در اجرا و مقاومت در مقابل مخرب‌های شیمیائی یکی اعتاز خواص این نوع متریال بحساب می‌آید. عدم مقاومت فیزیکی و مکانیکی نقطه ضعف اساسی این نوع مخازن می‌باشد.
مخازن آب با استفاده از ژئو سنتتیک:
- چنانچه بخواهیم بر بستر خاک آب گیری را ایجاد نمائیم، بهترین راه آب‌بندی مخازن آب و فاضلاب آن استفاده از ژئو ممبران خواهد بود. قطعا اجرای این روش نیاز به انجام تمهیداتی همچو ایجاد بستر مناسب از خاک نرم و بدون سنگ ریزه داشته که با کوبش استحکام لازم را پیدا نماید. نوع ورقه های قابل استفاده بایستی از استحکام و قابلیت‌های متفاوتی همچو مقاومت فشاری،قابلیت فلکسی بل، مقاومت ANTI- UV، مقاومت مکانیکی و اصطکاکی برخوردار باشد. از معایب آن احتمال ضعف در دوخت لایه ها به یکدیگر و آسیب های فیزیکی میباشند.
مخزن آب فلزی:
- مخازن فلزی از انواع آلیاژ های مانند فولاد، ورق گالوانیزه و یا استیل ساخته می‌شوند، کیفیت و آلیاژ این فلزات از اهمیت ویژهای در انتخاب متریال ساخت برخوردارند. مخازن فلزی در اندازه و شکل های افقی ، عمودی، مکعب و هوایی ساخته می‌شوند، آلیاژ فلزات مصرفی در ساخت این نوع مخازن بسیار مهم بوده و بایستی از نوع خاص آلیاژ فلزات ویا از پوشش‌های مقاوم استفاده گردد. بهترین کاربری مخازن فلزی بیشتر جهت ذخیره موادی همچون الکل و میعانات نفتی پیشنهاد می‌گردد.
مخزن آب فایبرگلاس:
- فایبر گلاس یکی از فناوری‌های با استحکام بسیار عالی در اجرای پوششی انواع سازه‌ها یا زیر لایه ها می‌باشد. این محصول در مقابل خرنده های شیمیائی قوی عمل کرده و نسبت به تخریب سایشی، و فیزیکی مقاوم است. به دو روش پنل یا غشائی اجرا می‌شود. قیمت بالای آن یکی از نقاط ضعف بوده و در مقاطع خاص اجرا می شود. عدم قابلیت فلکسی بل بودن آن میتواند آسیب زیادی به مقاطع با کاربری دارای تنش مکانیکی و نیروهای هیدرودینامیکی ایجاد کند. در صورتیکه به حالت پنل تهیه و نصب و اجرا گردد معایب بسیاری دارد که در ذیل به آن اشاره می‌گردد:
- رشد ترک خوردگی در محل‌های ایجاد حفره جهت نصب پیچ و اتصالات
- قیمت چندین برابری هزینه تولید مخازن فایبرگلاس نسبت به نمونه پلی اتیلن حدود 8 الی 10برابر هزینه بر خواهد بود، این محصول حتی از مخازن بتنی نیز گرانتر تهیه می‌گردد. از سویی با توجه به قیمت بالای استیل و می باشد
- ایجاد مخزن فایبر گلاس نیاز کامل و لاینفک به استراکچر و سازه نگهبان دارد
- ضرورت به تخریب سطوح غشائی و باز شدن کل پنل‌ها بهنگام آسیب فیزیکی به فایبرگلاس
ساخت مخزن آب با استفاده از بتن مسلح:
مخازنی که دارای احجام زیاد بوده و یا در ابعاد بزرگ طراحی می‌شوند قالبا ًبا روش استفاده از بتن مسلح ساخته می‌شوند. مخازن بتنی دارای ساختاری مقاوم بوده که جدای از اطمینان در میزان مقاومت و پایداری، مانع عبور آب بوده و چنانچه به روش صحیح و فناوری Crystallization اجرا شوند، عمری بسیار طولانی خواهند داشت. مشخصات فنی ساخت این نوع مخزن بر اساس حجم نوع بتن و ضخامت آن به میزان حجم آب و فشار استاتیکی آن بستگی دارد.
اصول طراحی و ساخت مخازن بتنی سطحی یا زیر سطحی
اولین موضوع مهم و قابل توجه ساخت مخزن بتنی توجه به شرایط مهمی همچون مقاومت فشاری و استحکام سازه خواهد داشت. عدم توجه به مشخصات فنی مورد نیاز سازه هر نوع متریال استفاده شده در آب‌بندی استخر را کم اثر و بعضا بلااثر و ناکارآمد خواهد کرد. در ذیل به موارد مهم ساخت هر نوع منبع آب بتنی را فهرست وار شرح خواهیم داد.
نکات مهم در مراحل ساخت و آب‌بندی مخازن آب و فاضلاب: WaterTank
محاسبه فنی سازه با توجه به مشخصات فنی و نوع کاربری
توجه به نکته مهم جانمایی استخر در محیط بیرونی یا فضای داخلی
تهیه دیتایل اجرائی ابنیه، تاسیسات و نصبیات
رعایت توالی اجرا با نظارت بایسته و مستمر
رعایت اصول صحیح آرماتور بندی، مفتول بندی، نصب صحیح درزگیر PVC یا نوار Greenseal-Bentonit
استفاده از میان بولت، قالب بندی صحیح و رعایت پوشش استاندارد کاور بتن در جهت بیرونی و داخلی. شاقول بودن آرماتور بندی بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
نصب درست مکانیکال و الکتریکال به روشی که کلیه اتصالات آب بند شده باشند
تهیه دیتایل مناسب در مقاطع قطع بتن و درز سرد بتن
اصول استانداردهای طرح اختلاط بتن با استفاده از افزودنی Crestallization-GS-100، روش اجرای صحیح بتن ریزی و عمل آوری بتن
روش صحیح ترمیم مفتول‌های خارج شده از کاور بتن و میان بولت‌های بجا مانده از بتن ریزی (GREENSEAL-INJECTION GROUT). قابل توجه اینکه به هیچ عنوان از هر نوع چسب بتن در ترمیم این مقاطع استفاده نشود.
اجرای پوشش مقاوم غشائی با قابلیت کشسانی GREENSEAL-FLEXIBLE-202 این محصول میتواند از بتن در مقابل شرایط محیطی با ضریب حرارتی متغیر یا آثار مخربUV و اشعه ماوراء بنفش محافظت نماید.
توجه:
استفاده کردن از فناوری کریستالیزاسیون بتن سبب آب بندی مادام العمر شده و خواص مهم دیگری همچون، خود ترمیمی ترک‌های موئی، آب‌بندی فشار مثبت و منفی تواماً با هم خصوصا در مخازن احداث شده در تراز منفی سطح و همجوار با خاک دارای (مخرب های شیمیائی، سولفات‌ها و کلرایدها)، جلوگیری از ایجا تخریب بتن در اثر عوامل فیزیکی و یخ زدگی بالاخص مناطق سرد سیر، افزایش مقاومت فشاری بتن بین 10 تا 25 درصد و خواص بسیار دیگر
روش آب‌بندی مخازن بتنی ساخته شده
چنانچه سازه بتنی مخزن آب شما ساخته شده باشد شما می‌توانید با محصول کریستال شونده GREENSEAL-200, GREENSEAL- INJECTION GROUT خواص ذکر شده در موارد فوق را به شکل غشائی در مخزن آب خود ایجاد نمائید.
اهمیت آب‌بندی و افزایش طول عمر
آب یکی از عوامل موثر افزایش مقاومت بتن در طی عمر آن می‌باشد، اما همین عامل چنانچه حاوی مخرب‌های شیمیائی باشد و یا اینکه پس از نفوذ در بتن سبب یخ زدگی گردد، بزرگترین عامل مخرب آرماتور و بتن در اثر رشد کروژن و شکست بتن خواهد شد. لذا برای جلوگیری از تخریب عوامل فوق الذکر تنها راه حفاظت از بتن در طی ادوار عمر ایجاد مقاومت‌های ماندگار در ساختار آن خواهد بود. اهمیت آب بندی مخازن آب و فاضلاب بر اساس آئینامه‌های کشورهای پیشرفته همچون BS انگلستان، ZTV-ING آلمان، سوئیس، امریکا، استرالیا و مالزی که در رتبه‌های بالای استانداردهای جهانی قرار دارند، بهترین گزینه در افزایش طول عمر سازه‌های بتنی همجوار با آب‌های مخرب شیمیائی، مخرب فیزیکی و حتی برخی از اسیدهای صنعتی همان فناوری CRYSTALLIZATION می‌باشد. در صورت نیاز کلیه مدارک و مستندات فنی و همچنین آزمون‌های موثق و معتبر جهانی فناوری کریستالیزاسیون را از شرکت فناوران سدآب نمایندگی انحصاری GREENSEAL.CO مالزی درخواست و اخذ نمائید.
رفع نقص مخازن آب در زمان بهره‌برداری
قابل توجه مخاطبین محترم این مقاله، شرکت فناوران سدآب با حصول برترین فناوری انواع تزریق مواد کریستال شونده ترمیمی، پلی اورتان تک جزئی و دو جزئی، توانمندی رفع نقص هر گونه نشت آب مخازن در حال بهر‌برداری را داشته و بدون نیاز به تخلیه مخازن قادر به انجام آب‌بندی پایدار و ماندگار می‌باشد. توضیحات فنی عملیات اجرائی رفع نقص نشت آب در هر کارگاه متفاوت بوده و بیشترین تجربه و اطلاعات منوط به آموزش‌های کارگاهی خواهد بود. توضیحات نوشتاری تاثیر مهمی در برداشت فنی شما عزیزان نخواهد داشت.
نگارنده: محمدرضا نعمت خواه